در این پژوهش با توجه به اهمیت روابط همسایگان با یکدیگر ورعایت حقوق آنها از سوی یکدیگر تلاش کردیم به پاره ای از حقوق همسایگان از لسان روایات اشاره کرده وبا بیان چگونگی روابط کنونی همسایگان در دنیای امروز به نقاط قوت و ضعف آن اشاره کنیم .و آنچه که موجب قوت بیشتر نقاط مثبت میشود بیان کرده و شیوه های از بین بردن نقاط منفی روابط همسایگان را به صورت کاربردی با استفاده از روایات و تجربیات شخصی بیان کنیم. در این تحقیق از شیوه موردی و کتابخانه ای استفاده شده است و در روش کتابخانه ای از منابع معتبر روایی سود جسته ایم .
در برخی از موارد تجربیات شخصی و مشاهدات عینی در تحقیق ذکر شده است .امید است با مطالعه این مجموعه کوچک انگیزه ای پیدا کنیم تا به صورت گسترده تر پیرامون مسأله مهم همسایه و حقوق آن به پژوهش پرداخته و عملا به رعایت حقوق یکدیگر مبادرت کنیم .از آنجایی که همسایگان حق بزرگی بر گردن ما دارند از خداوند می خواهیم ما را در ادای این حقوق یاری کند تا انشاءالله با اعمال نیکو در سرای باقی در کنار همسایگان خدا جایگاهی بیابیم چنانکه مولا علی علیه السلام میفرماید :
«فبادروا باعمالکم تکونوا مع جیران الله فی داره رافق راسله و ازارهم ملائکته و اکرم اسماعهم ان تسمع حسیس نار ابداو صان اجسادهم ان تلقی لغوبا ونصبا و ذلک فضل الله یؤتیه من یشاء و الله ذو الفضل العظیم»(1)
پس با اعمالتان بشتابید که در کنار همسایگان خدای ودر سرای خاص او جایگاهی بیابید سرایی که دیدار کنندگان ساکنانش پیامبران دوستان و فرشتگان خدایند و خداوند گوشهایشان را ارجی فراتر از آن داده است که با زوزه آتش آزرده شوند وبدنهاشان را نیز از هر سختی و رنجی مصون داشته است و...این امتیاز خدایی است که به هر که خواهد ارزانی دارد و خدای را برترین عظمت باشد.
فرهنگ برخورد با همسایه در اسلام
فرهنگ
واژه فرهنگ در فارسی معادل کلمه "ثقاخه "در عربی و cultureدر انگلیسی است. در علوم انسانی کمتر واژه ای را میتوان یافت که در معنای آن وفاقی وجود داشته باشد واژه فرهنگ نیز چنین است .
معنای لغوی :
این کلمه در اصل به معنای کشت وکار و پرورش جسمی بوده است که در برخی اصطلاحات و ترکیبات نیز هنوز در همین معنا به کار میرود . در زبان فارسی فرهنگ گر چه کلمه ای مرکب از فر به معنای (لوز بزرگی و شرکت )و هنگ به معنای (سنگینی و وقار قصد واراده آهنگ کاری و چیزی را کردن قوم وقبیله فوج سیاه )میباشد .اما به شکل مرکب آن در معنای دیگری همچون دانش و فرزانگی خرد و عقل سلیم تدبیر و سنجیدگی کتاب لغت ادب و اخلاق و آموزش و پرورش آمده است .شاید آنچه در معنای فارسی بیشتر از این واژه مراد میشود همین دو معنای اخیر است .با فرهنگ درزبان رایج مردم ما بیانگر کسی است که آشنا به مبادی اخلاق و آداب و رسوم اجتماعی و خوش مشرب است اهل ارتباطات اجتماعی مناسب است و کسی که چنین ویژگی ای ندارد بی فرهنگ خوانده میشود .
معنای اصطلاحی :
فرهنگ مجموعه ای از هنجارها، قوانین و عادات، آداب و رسوم، عقاید و باورها و ارزشها و الگوهای ارتباطی و نیز امور مادی ارزشمند و معقول یک جامعه است که افکار احساسات و رفتاراعضای آن اجتماع را شکل میدهد ویا به نوعی تحت تأثیر قرار میدهد .
عناصر فرهنگ
استخراج عناصر فرهنگ و تبیین آنها گذشته از آنکه ما را بیش ازپیش با مفهوم فرهنگ آشنا می سازد و در تبیین کارکردهای آن نیز مؤثر است .علاوه بر این دارای کاربرد علمی نیز میباشد و در برنامه ریزی برای حفظ تثبیت و ترویج فرهنگ نیز مدیران فرهنگی را مدد میرساند مهمترین عناصر فرهنگ عبارتند از:
الف )هنجارها :
هنجار به معنای معیار و الگو میباشد .هنجارها نه تنها تعیین کنند ه نوع رفتارهایی هستند که در شرایط خاصی باید انجام شود یا نباید انجام شود بلکه بر اساس هنجارها میتوان رفتارها ی افراد را در موقعیتهای زمانی و مکانی مختلف پیش بینی کرد .هنجارها گاهی الزامی است مانند رعایت جان ومال دیگران .گاهی مرجح است مانند پرهیز از خلف وعده و گاهی مجاز است مانند نحوه معاشرت با اعضای خانواده .هنجارها شامل شیوه های قومی یا عادات روزانه و آداب و رسوم اخلاقی میباشد .
ب )ارزشها:
ارزش عبارت است از بار معنایی خاصی که انسان به برخی اعمال پاره ای حالتها و بعضی پدیده ها نسبت میدهد و برای آن در زندگی خود جایگاه و اهمیت ویژه ای قائل است .
ج )عقاید و باورها
ویژگی های فرهنگ:
یکی از فواید شناخت این ویژگیها این است که میتوان بواسطه آن امور فرهنگی رااز امور غیر فرهنگی تمیز داد .از سوی دیگر با شناخت این ویژگیها با راههای ترویج و تثبیت و انتقال فرهنگ آشناتر خواهیم شد .
الف)پذیرش اجتماعی
زمانی یک فرهنگ تحقق پیدا میکند که راجع به همان موضوع خاص مورد پذیرش و مقبولیت اجتماعی قرار گرفته باشد در واقع از سد مقبولیت فردی گذشته باشد . بسیار امور مقدسی هستند که نزدیک فرد مقبولیت دارند اما زمانی این امور به شکل فرهنگ در می آید که به مقبولیت اجتماعی نیز برسد .
ب)اکتسابی بودن
فرهنگ چیزی نیست که از طریق وراثت وژن به افراد منتقل شود بلکه فرهنگ یک امر اکتسابی است و درقالب تعلیم و تربیت فراگرفته میشود .
ج)تحول پذیری
عوامل مؤثر در فرهنگ
مقصود از عوامل مؤثر در فرهنگ عواملی است که از یک سو ممکن است باعث پویایی و باروری وتثبیت یک فرهنگ گردد و از سوی دیگر ممکن است تضعیف و انحطاط یک فرهنگ را به دنبال داشته باشد که این عوامل را به سه دسته تقسیم میکنیم .
الف.عوامل ذاتی
قبلا گفتیم که فرهنگ از عناصری تشکیل شده است. در واقع یک فرهنگ برای اینکه از لحاظ مقبولیت افزایش یا کاهش داشته باشد و همچنین شدت و ضعف مربوط به عناصر آن و نحوه ارتباط و انسجام آنها با یکدیگر میباشد .
هماهنگی عناصر تشکیل دهنده
اگر عناصر فرهنگ از جمله هنجارها ارزشها و عقاید و باورها با یکدیگر هماهنگی بیشتری داشته باشند درجه قوت و کارآمدی آنها نیز بیشتر خواهد شد .ولی اگر به عنوان مثال هنجارها در جامعه به صورت الزامی یا توصیه ای مطرح باشند اما عقاید وارزشها باآن هماهنگ نباشد رعایت آزادانه هنجارها نیز تضمین نمیشود .
درجه قوت عناصر فرهنگ
هر میزان که عناصر فرهنگ از قوت بیشتری برخوردار باشند تأثیر پذیری آنها از عوامل مخرب کاهش پیدا میکند .
انعطاف پذیری و پاسخگویی به نیازهای بشری
از آنجایی که انسان موجودی متغیر است و نیازهای او نیز ثابت نمیباشد لذا فرهنگ باید در مقاطع مختلف پاسخگوی نیازهای متغیر آدمی باشد در غیر این صورت تلاش برای تثبیت و یا ترویج آن راه به جایی نبرده و زمینه تحقیر فرهنگ و هضم شده آن در فرهنگهای بیگانه فراهم خواهد شد .
جذابیت و دلنشینی
عناصر فرهنگ از جمله عقاید و باورها و...باید جذاب و دلنشین باشند چرا که این عامل در تثبیت این عناصر و عمل به آنها تأثیر بسزایی دارد .
ب.عوامل درونی
فرایند جامعه پذیری
فرایند جامعه پذیری یا اجتماعی شدن عبارتست از جریانی که به برکت آن انسانی در طول دوران حیات خویش تمامی عناصر اجتماعی –فرهنگی محیط خود را فرامیگیرد و درونی میسازد و با ساخت شخصیت خود تحت تأثیر تجارب و عوامل اجتماعی معنا دار یگانه میسازد تا خود را با محیط اجتماعی که باید در آن زیست نماید تطبیق دهد .عوامل مؤثر در جامعه پذیری عبارتند از آموزش وپرورش ، تبلیغات ، نهادهای گوناگون از جمله خانواده مربیان و روحانیون صدا وسیما و...
نظارت وکنترل اجتماعی
با وجود فرایند جامعه پذیری امکان اینکه افراد برخی از عناصر فرهنگی را محترم شمارند و جود دارد لذا برای حل این مشکل باید از فرایند نظارت و کنترل اجتماعی مدد بگیریم .بخشی از این واکنشها همان مجازاتها ی دولتی است که به شکل قضایی ویا اداری بسته به نوع رفتار افراد اعمال میشود .بخش دیگر این فرایند توسط آحاد و گروههای اجتماعی به اجرادر میآید که در لسان روایات از آن تحت عنوان امر به معروف ونهی از منکر یاد میشود .
فرهنگ همسایه داری در اسلام
خطوط کلی آداب معاشرت در اسلام
در دیدگاه اسلامی جامعه وروابط انسانی آن رنگ الهی به خود میگیرد و همه چیز در جهت نیل به هدف غایی آفرینش میباشد همان هدفی که کمال مطلوب اوست لذا جامعه برای انسان همانند صحنه آزمایشی میباشد که او میتواند در این صحنه با ایجاد روابط صحیح و انسانی به همنوعان خود صفات نیکویی را که مورد توجه و رضایت حق تعالی است در خود پرورش دهد و از سوی دیگر صفات ناپسند و رذا یل اخلاقی را که موجب سقوط و انحطاط وجود ارزشمند اوست از وجود خویش پاک کنند .آداب همنشنی با دیگران را میتوان در دو مرحله اندیشه و عمل خلاصه کرد:
الف .مرحله اندیشه
از دیدگاه اسلام روابط اجتماعی انسانها در مرحله اندیشه بر اصول خیر خواهی محبت و مودت ، حسن ظن ومانند آن مبتنی است یعنی مسلمانان باید صفحه اندیشه خود را نسبت به سایرین نیکو سازد .اندیشه خیر خواهی نصیحت دوستی و سعادت آنها را در سر داشته و از نقشه کشی و توطئه چینی بر ضرر آنان بپرهیزد .
امیر مؤمنان علیه السلام میفرمایند:
"ان الله سبحانه یحب ان تکون نیت الانسان للناس جمیله "
خدای سبحان دوست داردکه نیت انسان درباره همنوعانش نیکو باشد.
ب . مرحله عمل
اسلام در مرحله عمل برای تنظیم روابط اجتماعی انسانها آداب و وظایفی قرار داده و پایه آن را بر ایمان به خدا و تقویت روح فضیلت و انسانیت بنا نهاده است .تعالیم اسلام در این زمینه بقدری دقیق و هماهنگ با فطرت انسان است که اگر به آن عمل شود و معاشرتها رنگ انسانی الهی به خود گیرد سیمای زندگی عوض میشود بسیاری مایلند در ارتباط با همنوعان خویش زندگی موفقی داشته باشند ولی به جهت نا آگاهی از چگونگی آداب معاشرت ونیز عدم رعایت این آداب توانایی برقراری روابط مناسب و اسلامی را از دست میدهند و به ناچار منزوی میشوند .بنابراین شناخت این آداب در مرحله عمل و توانایی ایجاد ارتباط مناسب با قشرهای مختلف جامعه براساس بینش مکتبی از اهمیت بسیاری برخوردار است خطوط کلی آداب معاشرت در مرحله عمل این است که انسان رفتار خود را با دیگران نیکو سازد انصاف را رعایت کرده آنچه برای خود می پسندد برای دیگران نیز بپسندد و آنچه برای خود دوست نمیدارد برای دیگران نیز نپسندد با آنان مدارا کند به امور آنان اهتمام ورزد به نفع آنها حرکت از تک روی بپرهیزد با آنها همکاری داشته باشد و...
امیرمؤمنان علی علیه السلام در وصیت خود به امام حسن علیه السلام به بخشی از این خطوط کلی اشاره کرده میفرماید :
اجعل نفسک فیما بینک و بین غیرک فاحبب لغیرک ما تحب لنفسک و اکره له ما تکره لها و لا تظلم کما لا تحب ان تظلم و احسن کما تحب ان یحسن الیک
خویشتن را میان خود و دیگران میزان قرار ده آنچه را برای خود میخواهی برای دیگران بخواه وآنچه را برای خود خوش نمیداری برای دیگران نیز خوش ندار .به کسی ستم نکن چنانکه دوست نداری به تو ستم شود و نیکی کن همانگونه که دوست داری به تو نیکن شود .
امام صادق علیه السلام در ترسیم آن خطوط کلی میفرماید :
خالطواالناس و اتوهم و اعینوهم ولا تجانبوهم و قولو ا لهم کما قال الله تعالی "وقولو اللناس حسنا "
با مردم بیامیزید و در اجتماعشان شرکت کنید و آنها را در کارها یاری نمایید منزوی نشوید و از جامعه کناره نگیرید و با آنان چنان سخن بگویید که خدا فرموده است با مردم به خوبی سخن بگویید .
انتخاب خانه و اهمیت همسایگی
پیامبربزرگوار اسلام صلی الله علیه واله کیفیت رفتار همسایه ها را با یکدیگر تأمین سعادت و آسایش انسانها مؤثر میدانست وبه یارانش توصیه میکرد تا در جایی مسکن گزینند که بتوانند از نعمت وجود همسایگان شایسته تری برخوردار شوند در حالی که امروزه شاهد هستیم که تنها چیزی که در انتخاب خانه به آن کم توجهی میشود مسأله همسایگان است .امروزه بیش از هر چیز ظاهر زیبای مناظر مسافت آنها و مسائل کم اهمیت دیگر مد نظر افراد در انتخاب خانه میباشد که نتیجه آن نیز جز نا رضایتی و عدم آسایش چیز دیگری نخواهد بود . یکی از اصحاب پیامبر صلی الله علیه واله از ایشان پرسید ای رسول خدا تصمیم دارم خانه ای بخرم به نظر شما کدام محله را انتخاب کنم حضرت بدون آنکه محله خاصی را به او پیشنهاد کنند فرمودند "الجوار ثم الدار الرفیق ثم السفر "نخست همسایه سپس خانه نخست رفیق آنگاه سفر
همسایه بد
از آنجایی که انسان با همسایه خود سالها در یک محل زندگی میکند لذا ارتباط و بر خورد زیادی با او پیدا خواهد کرد که هر چقدر این برخوردها جنبه نیکوتری به خود بگیرد انسان آرامش و سکونت بیشتری خواهد داشت و بالعکس اگر همسایه او حقوق دیگران را رعایت نکند زندگی برا ی او سخت و آزار دهنده خواهد شد .
امام باقر علیه السلام میفرمایند " من القواصم الفواقر التی تقصم الظهر جار السوء ان رأی حسنه اخفاها و ان رأی سیئه افشاها"
یکی از چیزهایی که کمر انسان را خرد میکند همسایه بد است که اگر خوبی ببیند پنهان میکند و اگر بدی ببیند افشاءمیکند .
همانطو که دراین حدیث ملاحظه شد یکی از امور مهم همسایه داری پنهان کردن سر و افشاء نیکیهاست که اگر مورد غفلت واقع شود بسیار آزار دهنده خواهد بود.
حرمت همسایه
اسلام برای همسایه حرمت زیادی قائل است تا جایی که پیامبر اسلام صلی الله علیه واله در جایی میفرمایند :حرمت همسایه آدمی مثل نفس اوست که باید به اوضرر نرساند و در جایی دیگر میفرمایند "حرمت الجار علی الانسان کحرمت امه "احترام همسایه مانند احترام مادر برانسان لازم است. لذا باید توجه داشته باشیم که با حفظ حقوق همسایه حرمت اورا پاس بداریم .
تقسیم همسایه از لحاظ حقوق
همسایگی مقتضی حقوقی است. بالاتر از حقوق برادری. در اسلام همسایه تمام حقوقی را که یک مسلمان دارد با اضافاتی دارا میباشد .از پیامبر صلی الله علیه واله روایت شده که همسایگان بر سه دسته اند :
ا.همسایه ای که یک حق دارد 2.همسایه ای که دو حق دارد 3.همسایه ای که سه حق دارد .همسایه ای که سه حق دارد همسایه مسلمانی است که فامیل هم باشد او یک حق همسایگی دارد یک حق مسلمانی و یک حق خویشاوندی .همسایه ای که دو حق دارد همسایه ای است که فقط مسلمان باشد او یک حق همسایگی دارد ویک حق مسلمانی همسایه ای که یک حق دارد همسایه مشرک است .
حقوق همسایه
حقوق همسایگان در اسلام از دقت و تعداد زیادی برخوردار است در اینجا بابیان چند حدیث برخی از این حقوق را متذکر میشویم .در حدیثی از پیامبر صلی الله علیه واله آمده است که :آیا میدانید حق همسایه چیست ؟اینکه اگر یاری خواست یاری اش کنی و اگر طلب قرض کرد قرضش دهی و اگر تو را طلبید در پیش او حاضر باشی و اگر مریض شد عیادتش کنی و اگر مرد جنازه اش را تشییع کنی و اگر چیزی به او رسید تبریکش گویی و اگر مصیبتی به او رسید تسلیتش دهی و بدون اجازه او ساختمان خانه ات را از او بلندتر نکنی که راه باد را براو ببندی و هنگامی که میوه ای خریدی آن را به او هدیه کن و اگر هدیه نکردی در پنهان برایش ببر و آن را بوسیله فرزندت نفرست که فرزند اورا ناراحت کند و بوسیله بوی غذایت اورا اذیت نکن مگر اینکه از آن غذا برایش مقداری ببری .
امام صادق علیه السلام میفرماید :
لیس منا من لم یحسن مجاوره من جاوره
از ما نیست کسی که با همسایگانش خوش رفتار نباشد .
امام باقر علیه السلام میفرماید :
ما من اهل قریه یبیت و فیهم جائع ینظر الله الیهم یوم القیامه
در هر شهری که در آن کسی گرسنه بخوابد اهل آن شهر در قیامت مورد توجه خدا نخواهد بود .
امام سجاد علیه السلام در رساله حقوق حق همسایه را بر ده قسم میشمارند :
اما حق جارک فحفظه غائبا و اکرامه شاهدا و نصرته اذا کان مظلوما و لا تتبع له عوره فان علمت علیه سوءسترته علیه و ان علمت انه یقبل نصیحتک نصحته فیما بینک و بینه و لا تسلمه عند شدائده و تقبل عثراته وتغفر ذنبه و تعاشره معاشره کریمه
اما همسایه را بر تو ده حق است:
1.در غیابش حقش را مراعات کنی
2.در حضورش اکرامش نمایی
3.اگر مورد ظلم قرار گرفت یاریش دهی
4.در اسرار او تجسس نکنی
5.زشتیهایش را پرده پوشی
6.اگر مطمئن شدی پذیرش نصیحت دارد او را در پنهان نصیحت کنی در اموری که به تو مربوط میشود
7.در گرفتاریها اورا به حال خود رها نکنی
8.لغزشهایش را ندیده بگیری
9. گناهانش را ببخشی
10.با او محترمانه معاشرت کنی.
خلاصه حق همسایه این است که به او سلام کنی با او صحبت طولانی نکنی زیاد از حالش سؤال نکنی در مرض عیادتش کنی در مصیبت تسلیتش دهی در عزا با او شریک باشی در شادی تبریکش گویی و شرکتت رادر شادی او اظهار کنی از لغزشهایش چشم بپوشی از بام به امور پنهانش نگاه نکنی اگر خواست شاخه ای بر دیوار بگذارد براو سخت نگیری در مسأله آب ناودان و خاکروبه ریختن در پشت دیوارش براو سخت نگیری راهش را تنگ نکنی دقت نکنی که چه چیز به خانه میبرد آنچه از عوراتش منکشف میشود بر او بپوشانی و هنگامی که مصیبتی به او میرسد و زمین میخورد زیر بغلش را بگیری و اورا بلند کنی و در غیبتش از مواظبت خانه اش غافل نشوی پنهانی به سخنانش گوش ندهی و از حرمتش چشم بپوشی و به خادمه او نظر نکنی و به فرزندش مهربانی کنی و اورا در امر دین و دنیایش ارشادکنی .
امام سجاد علیه السلام در دعایی برای دوستان و همسایگانشان به تعدادی از حقوق همسایگان نسبت به یکدیگر اشاره میکنند :
اللهم صل علی محمد و اله و تولنی فی جیرانی و موالی العارفین بحقنا و المنابذین لاعدائنا بافضل ولایتک و وفقهم لاقامه سنتک و الاخذ بمحاسن ادبک فی ارفاق ضعیفهم و سد خلتهم و عیاده مریضهم و هدایه مسترشدهم و مناصحه مستشیرهم و تعهد قادمهم و کتمان اسرارهم و ستر عوراتهم و نصرت مظلومهم و حسن مواساتهم بالماعون و العود علیهم بالجده و الافضال و اعطاءمایجب لهم قبل السؤال و اجعلنی اللهم اجزی بالاحسان مسیئهم و اعرض بالتجاوز عن ظالمهم و استعمل حسن الظن فی کافتهم و اتولی بالبر عامتهم و اغض بصری عنهم عفه و الین جانبی لهم تواضعا و ارق علی اهل البلاءمنهم رحمه و اسرلهم بالغیب موده و احب بقاء النعمه عندهم نصحا و اوجب لهم ما اوجب لحامتی و ارعی لهم ماارعی لخاصتی اللهم صل علی محمد واله وارزقنی مثل ذلک منهم و اجعل لی اوفی الحظوظ فیما عندهم و زدهم بصیره فی حقی و معرفه بفضلی حتی یسعدوا بی و اسعد بهم امین رب العالمین
بار خدایا برمحمد و آلش درود فرست و مرا در رابطه با رعایت حق همسایگان و دوستانم که به حق ما معرفت دارند و با دشمنان ما در ستیزند به بهترین صورت یاری فرما وایشان را برای بپاداشتن سنت خود وبه کار گرفتن آداب نیکویت در ارفاق به ضعیفان و بر آوردن حاجت آنان و عیادت بیماران وهدایت راهجویان و خیر خواهی نسبت به مشورت کنندگان و دیدار نمودن از مسافران برگشته به وطن و پنهان داشتن راز مردم وپوشاندن عیوب خلق خدا ویاری دادن به ستمدیدگان و حین مواسات در مایحتاج زندگی با آنان و دریغ نورزیدن از پیشکش و بخشش فراوان و عطاکردن پیش از در خواست موفق فرما .با رخدایا مرا توفیق ده که بد کاران را به احسان پاداش دهم و از ستمکارشان با گذشت و بخشش صرف نظر کنم و نسبت به همه آنها نیک گمان باشم و با همه آنان به نیکی رفتار کنم .و چشم از خطای آنان عفیفانه بپوشم و از باب فروتنی با ایشان نرم باشم و بر بلا دیدگان آنا ن به آئین رحمت رقت آورم و در نبودشان دوستی و محبت خود را بر آنان ظاهر سازم و از سر اخلاص دلبسته دوام نعمت آنان باشم وهر چه را برای خویشان خود لازم میدانم در حق آنان لازم بدانم و آنچه را برای مخصوصان خود رعایت میکنم برای آنان نیز رعایت نمایم .خداوندا بر محمد و آل او درود فرست و مرا نیز از طرف آنان رفتاری بدین صورت نصیب فرما و سهمی کاملتر از آنچه از خوبیها نزد آنان است برای من قرار ده و بصیرت آنان را در حق من و معرفتشان را به فضل من زیاد کن تا به وسیله من اهل سعادت شوند و من نیز به سبب آنان نیکبخت گردم خداوندا دعایم را مستجاب گردان .
حقوق مالی همسایه
روایت است که در روز قیامت همسایه فقیر چنگ زند بردامن همسایه غنی و گوید پروردگارا از او بپرس که چرا در بروی من بست و احسان خود را ازمن منع نمود چنین نیست که حق همسایه همین است که اورا اذیت نرسانی زیرا این مطلب اختصاص به همسایه ندارد بلکه حقی است که از برای همه ثابت است بلکه باید علاوه براین با او به مهربانی و ملاطفت سلوک کرد و احسان خود را از ا و دریغ نداشت و آنچه به ان محتاج باشد و ما مالک آن باشیم از اومضایقه نکرده و اورا مانند شریک در مال خود بدانیم .
ماعون چیست ؟
ماعون از ماده معن به معنی چیز کم است و بسیاری از مفسران معتقدند که منظور از آن در آنجا اشیاء جزئی است که مردم مخصوصا همسایه ها از یکدیگر به عنوان عاریه یا تملک میگیرند مانند مقداری نمک، آب ،آتش (کبریت) ظروف و مانند اینها راوی عرض کرد که ما همسایگانی داریم که اگر چیزی به ایشان عاریه بدهیم میشکنند و ضایع میکنند در این صورت بر ما گناهی هست که به ایشان ندهیم فرمود هرگاه چنین باشد گناهی برشما نیست اگر به ایشان ندهید . ودر حدیث دیگر فرمود حلال نیست منع کردن نمک و آتش از همسایگان .
من یمنع الماعون جاره منعه الله خیره یوم القیامه و وکله الی نفسه و من وکله الی نفسه فما اسوءحاله کسی که وسایل ضروری و کوچک را از همسایه اش دریغ دارد خداونداورا از خیر خود در قیامت منع میکند و اورا به حال خود وامیگذارد و هرکس خدا او را به خود واگذارد چه بد حالی دارد .
از حضرت صادق علیه السلام منقولست که منع نکنید قرض دادن خمیر و نان را وطلبیدن آتش را که این امور باعث زیادتی روزی میشود بر اهل خانه با آنکه از جمله مکارم اخلاق است و از حضرت امام باقر علیه السلام منقولست که زینهار که متعرض حقوق مشوید که بر خود لازم کنید و آنچه از خرجها که بر قبیله واقع میشود بدهید و مضایقه نکنید و اگر از قبیله شما کسی شما را تکلیفی کند که ضررش برشما زیاده از نفعی باشد که به او میرسد قبول نکنید .
لزوم رازداری
زیستن طولانی افراد در یک محل به تدریج موجب میشود که همسایگان از اسرار یکدیگر مطلع شوند .از طرفی آشکار ساختن اسرار مردم و فاش کردن عیوب آنان در نزد این و آن کار ناپسندی میباشد و مؤمن نباید در کار دیگرا ن تجسس کند و دنبال یافتن عیب آنان باشد و اگر برحسب اتفاق بررازی آگاه شد باید آن را مخفی کند ومصداق این مثل که خدا میبیند و میپوشد همسایه ندیده میخروشد نباشد .
امام سجاد علیه السلام یکی از حقوق همسایه هارا بریکدیگر رازداری دانسته و میفرماید فان علمت علیه سوءسترته علیه چنانچه برعیب همسایه ات آگاه شدی باید آن رامخفی داری .
اجازه به هنگام ورود
از جمله حقوقی که همسایگان بر عهده یکدیگر دارند اجازه گرفتن به هنگام ورود به منزل یکدیگر و استیناس است .
یا ایها الذین امنوا لا تدخلوا بیوتا غیر بیوتکم حتی تستأنسواو تسلمو اعلی اهلها
ای آن کسانیکه که ایمان آوردید داخل مشوید در خانه هایی که غیر خانه خودتان است تا آنکه دستوری طلبید و سلام کنید بر اهلش .
کلمه انس به هر چیز و بسوی هر چیز به معنای الفت گرفتن به آن و آرامش یافتن قلب به آن است و کلمه استیناس عملی است که به این منظور انجام شود مانند استیناس برای داخل شدن به خانه بوسیله نام خدا بردن و یا یاالله گفتن و امثال آن ... تا صاحبخانه بفهمد که شخصی میخواهد وارد شود و خود را برای ورود او آماده کند .چه بسا میشود که صاحبخانه در حالی قرار دارد که نمیخواهد کسی او را به آن حال ببیند ویا از وضعی که دارد با خبر شود از اینجا معلوم میشود که مصلحت این حکم پوشاندن عورات مردم وحفظ احترام ایمان است .پس و قتی شخص داخل شونده هنگام دخولش به خانه غیر استیناس کند و صاحبخانه را از استیناس خود آگاه سازد و بعد داخل شده وسلام کند در حقیقت اورا در پوشاندن آنچه که باید بپوشاند کمک کرده و نسبت به خود ایمنش داده و معلوم است که این شیوه پسندیده مایه استحکام اخوت و الفت و تعاون عمومی بر اظهار جمیل و ستر قبیح است . جمله ذلکم خیر لکم لعلکم تذکرون هم اشاره به همین فواید است .یعنی شاید با استمرار بر این سیره متذکر وظیفه خود بشوید که اموری را باید رعایت کنید و چگونه سنت اخوت را میان خود احیاء سازید و در سایه آن قلوب را مألوف با هم نموده به تمامی سعادتها ی اجتماعی برسید .
عواقب آزار همسایه
ضرورت رعایت حقوق همسایه را میتوان از سفارش ائمه به حقوق ایشان در روایات متعددی به دست آوردعلی علیه السلام در آخرین و صایای خود چنین میفرماید:
الله الله فی جیرانکم فانهم وصیه نبیکم مازال یوصی بهم حتی ظننا انه سیورثهم .
از خدا بترسید از خدا بترسید درباره همسایگان که همواره مورد سفارش پیامبرتان بوده اند آن حضرت بقدری در باره آنان سفارش میکرد که گمان میبردیم برای ایشان میراثی قرار خواهد داد یعنی دستور خواهد داد که همسایه از همسایه ارث ببرد .آزار رساندن به دیگران اعم از همسایه ها و غیر آنها از اموری است که قبل از هر چیز با فطرت آدمی ناسازگار است و هیچ عقل سلیمی آن را نمی پسندد .به رسول خدا صلی الله علیه واله عرض شد فلان زن روزها روزه میگیرد وشبها به نماز می ایستد و صدقه میدهد ولی همسایه خود را نیز با زبانش می آزارد. حضرت فرمود:
لا خیر فیها هی من اهل النار.
خیری در او نیست او اهل آتش ا ست .
امام صادق علیه السلام نیز آزار دهنده به همسایه را از رحمت خدا دور میداند:
ملعون ملعون من اذی جاره .
از رحمت خدای دور است از رحمت خدای دور است آنکه همسایه اش را بیازارد .
اسلام نه تنها پیروان خود را از همسایه آزاری باز داشته بلکه برای همسایه آزار ارج و حرمتی قائل نشده و دستور داده با وی برخورد کنید و اورا بیدار کنید .
امام باقر علیه السلام فرمود :شخصی از آزار همسایه اش نزد رسول خدا صلی الله علیه واله شکایت کرد حضرت اورا امر به صبر نمود بار دیگر نیز به شکایت آمد حضرت باز هم اورا به خویشتن داری دعوت کرد بارسوم آمد و شکایت خود را تکرار نمود پیامبر فرمود :چون روز جمعه شود زمانی که مردم برای نماز جمعه میروند اثاثیه ات را از منزل خارج کن وبرسر راه مردم بیاور چون از تو علت اینکار را جویا شدند ماجرای خود را برای آنان بازگو کن آن شخص به دستور پیامبر صلی الله علیه واله عمل کرد چون ساعتی گذشت همسایه ای که آزارش میداد سراسیمه نزد او آمد ه از او خواست اثاثیه اش را به منزل باز گرداند و گفت با خداوند عهد میکنم که دیگر تورا نیازارم.
درحدیث دیگری از پیامبر صلی الله علیه واله نقل شده که در یکی از روزها سه بار فرمود :والله لا یومن به خدا سوگند کسی ایمان ندارد ...
یکی پرسید: چه کسی؟ پیامبر صلی اله علیه واله فرمود :الذی لا یأمن جاره بوائقه کسی که همسایه او از مزاحمت او در امان نیست .
غفلت از حال همسایگان و بی توجهی به حقوق آنان از اموری است که در اسلام مورد نکوهش قرار گرفته و از آن به زشتی یاد شده است .پیامبر بزرگوار اسلام کسی راکه خود سیر بخوابد و همسایه اش گرسنه باشد مؤمن نمیداند :
ما امن بی من باب شعبان و جاره جائع .
به من ایمان نیاورده کسی که با شکم سیر بخوابد در حالی که همسایه اش گرسنه باشد .
از امام صادق علیه السلام نقل شده که پس از جدایی حضرت یعقوب و فرزندش یوسف فرزند دیگرش بنیامین نیز از او جدا شد این پیامبر بزرگ روزی در حال مناجات به درگاه خداوند عرض کرد بار الها دوری از یوسف و نابینایی مرا کم بود که بنیامین را نیز از من گرفتی ؟به او وحی شد ای یعقوب من اگر فرزندانت را میرانده باشم برایت زنده میکنم و به تو برمیگردانم ولی آیا به یاد داری که در فلان روز گوسفندی کشتی و آن را کباب نموده با اهلت خوردی و به فلانی و فلانی که همسایه تو و روزه دار بودند چیزی ندادی ؟کنایه از این که این بلا بسبب بی توجهی تو به آن همسایه است .
ای که بر مرکب رهوار سواری هشدار
خر هیزم کش همسایه تپیده به گل است
آتش از خانه همسایه درویش مخواه
کانچه برروزن او میگذرد دود دل است
رسول اکرم صلی الله علیه واله فرمودند: هر که همسایه خود را آزار کند حق تعالی بوی بهشت را براو حرام گرداند و مأوای او جهنم باشد .
رسول اکرم صلی الله علیه واله فرمودند هر که از همسایه اش بقدر یک وجب از زمین خیانت کند خدای تعالی آن زمین را تا طبقه هفتم طوقی گرداند و در گردن او اندازد تا چون اورا به مقام حساب آورند طوق در گردن او باشد مگر آنکه توبه کند وآن زمین را پس دهد .
از حضرت صادق علیه السلام منقولست که هر که آزار خود را از همسایه باز دارد حق تعالی در روز قیامت از گناهان او در گذرد .
آثار نیکی به همسایه
رفتار نیک همسایگان با یکدیگر میتواند سرچشمه برکات فراوانی باشد از جمله:
1.آرامش روانی و طول عمر : تقویت روحیه همکاری و تعاون درجهت پاکیزه و آباد نگه داشتن محیط زندگی یکی از این برکات است که خود آرامش روانی وطول عمر انسان را درپی دارد.
امام صادق علیه السلام دراین باره فرمود :حسن الجوار یعمر الدیار و یزید فی الاعمار
همسایه داری نیکو شهرها راآباد و عمرها را طولانی میکند
2.ازدیاد روزی : حسن الجوار یزید فی الرزق . همسایه داری نیکو روزی را زیاد میکند
3.آمرزش گناها ن : من مات و له جیران ثلاثه کلهم راضون عنه غفر له
هر کس بمیرد در حالی که سه همسایه داشته باشد و همگی از او راضی باشند آمرزیده میشود .
نیاز به همسایه
همیشه در زندگی اوقاتی پیش می آید که انسان به کمک همسایه نیاز پیدا میکند در جایی که هیچیک از اقوام برای یاری به او حضور ندارند بنابراین چه خوب است که برخورد ما باهمسایگان نیکو باشد تا در مواقع لزوم بتوانیم از آنها کمک بطلبیم .
حضرت امیر المؤمنین علیه السلام دربیماری به دیدن صعصعه بن صوحان که از بزرگان اصحاب آن حضرت بود تشریف آوردند پس فرمودند: با اینکه من به عیادت تو آمدم فخر نکن برقوم خود و اگر ایشان را در امری ببینی خود را از آن امر به کنار نگیر که آدمی بی نیاز نیست از قوم و قبیله خود و به ایشان محتاج است و اگر یاری ایشان نکنی یاری از ایشان منع کرده ای و یاریهای بسیار را از خود رد گردانده ای.پس اگر ایشان رادر حال خوبی ببینی یاری ایشان بکن برای آن امر و اگر در بلایی باشند ایشان را وانگذار و باید که یاری کردن شما یکدیگر را در طاعت خدا باشد .به درستی که همیشه بارفاه و نعمت خواهید بود اگر یاری یکدیگر را بکنید در طاعت خدا و باز ایستید از معصیت خدا .
ودر حدیث معتبرمنقولست که اسیری چند رابه نزد حضرت رسول صلی الله علیه واله از کافران آوردند پس یکی از ایشان را پیش آوردند که گردن بزنند در آن حال جبرئیل نازل شد و گفت یا محمد صلی الله علیه واله این اسیر که میخواهی گردنش را بزنی به مردم طعام میخورانید و مهمانداری میکرد و خرجها ئیکه در میان قبیله واقع میشد میداد و بارهای گران اهل خود را بردوش خود برمیداشت .پس حضرت به آن اسیر فرمودند که حق تعالی چینن وحی فرستاده و من تورا آزاد کردم از کشتن به سبب این خصلتها. آن اسیر گفت که پروردگار تو این خصلتهارا دوست میدارد فرمود: بلی . اسیر گفت: شهادت میدهم به وحدانیت خدا وبه پیغمبری تو به حق آن خداوندی که تورا به راستی فرستاده است که هرگز از مال خود کسی را بر نگردانیده ام .
تضاد و تزاحم بین همسایگان
تضاد و تزاحم نیز از پیامدهای زندگی اجتماعی است و وقتی گروهی با هم دریک محیط زندگی میکنند ممکن است بی مبالاتی و کم توجهی بعضی به آداب اسلامی، سبب سلب آسایش دیگران گردد و موجب آزردگی آنان شود و این خود زمینه ساز کدورتها و نزاعهای بعدی شود .در اینصورت شایسته است طرفی که مورد کم لطفی همسایه خود واقع شده تا میتواند آزار همسایه را برای رضای خدا تحمل کند و چنانچه ناچار به نشان دادن واکنش شد بارویی گشاده وزبانی نرم به وی تذکر دهد به طوری که این تذکر موجب اصلاح وی شده و در ضمن رنجش خاطر او را هم در پی نداشته باشد .
امام کاظم علیه السلام در این باره فرمود :
لیس حسن الجوا ر کف الاذی و لکن حسن الجوار الصبر علی الاذی
همسایه داری نیکو به آزار نرساندن نیست بلکه همسایه داری نیکو در صبر بر آزار همسایه است .
فرهنگ آپارتمان نشینی در ایران
فرهنگ آپارتمان نشینی چیست ؟
در واقع فرهنگ همسایه داری یا آپارتمان نشینی همان هنجارها و ارزشها ویا امور مادی است که برای افراد همسایه معقول و ارزشمند می باشد و افکار و احساسات ورفتا ر آنها را شکل داده ویا به نوعی تحت تأثیر قرار میدهد .این هنجارها همگی در ارتباط با برخورد با همسایگان میباشد که البته گاهی ممکن است هنجارها و ارزشها ی افراد معقول و مطابق با شرع نباشند . به طور کلی از آنجائی که ما مسلمان هستیم و اسلام دین کاملی است و در تمام زمینه های فردی و اجتماعی برای انسانها دستوراتی دارد لذا هنجارها و ارزشهای مورد قبول ما بر طبق دستورات اسلام خواهد بود که خود مطابق عقل نیز می باشد .البته مانمی توانیم ادعا کنیم که تمام این دستورات در رفتار ما تعین پیدا کرده است زیرا واقعیت چیز دیگری را بیان میکند اما در هرحال دستورات اسلام دراین زمینه مورد قبول عموم بوده و حتی مطابق قانون ودر برخی موارد با کسانی که رفتاری ضد آن داشته باشند برخورد خواهد شد .
بررسی وضعیت کنونی
در زندگی آپارتمانی ایران فرهنگ خاصی حاکم است که تا حدودی از شرع وقانون نشأت گرفته است. اما متأسفانه بیشتر افراد آن را زیر پا میگذارند و موجب میشوند که حقوق دیگران ضایع و پایمال شود .منازل آپارتمانی به جهت ارتباط نزدیکی که خانه ها با یکدیگر دارند همچنین وجود خانه هایی فوق یکدیگرند مراعات حال همسایگان حالت ظریفتری به خود میگیرد .مثلا از آنجائی که هر خانواده مستقلا حق دارد که رفت وآمد های خاص خود را داشته باشد باید دقت کند که این رفت و آمدها ومهمانیهای شبانه در اوقاتی نباشد که عادتا دیگران در آن زمان مشغول استراحت هستند. چرا که رفت و آمد افراد روی پله ها سر وصدا ی زیادی را ایجاد میکند که مخل آسایش دیگران است .از سوی دیگر بلند صحبت کردن در راه پله ها عاملی است که غالبا به آن کم توجهی میشود و خود موجب آزار دیگران را فراهم می کند .برخی از افراد آنقدر صدای ضبط یا تلویزیون خود را بلند میکنند که در آسایش و آرامش دیگران ایجاد اخلال میکند .اخیرا دیده شده که برخی از اعضای آپارتمانها برای تبدیل خانه خود به سبک امروزی تصمیم به تخریب صورت قبلی خانه گرفته و به اصطلاح خود دیوار آشپزخانه را کوتاه میکنند و یا شومینه نصب میکنند که ماهها صدای گوش خراش تیشه و تبر گوش همسایگان رامی آزارد.
از سوی دیگر خانواده های بچه دار نیز خود به نوعی موجب آزار دیگران میشوند چرا که کودکان آنها با بازی های پرسر وصدا و دویدن موجب آزار همسایه ها در طبقه پایین تر میشوند.
مشکل دیگر مسأله نظافت ساختمان است .از آنجائیکه همه ساختمانها مأمور مخصوص برای نظافت ندارند لذا در بسیاری ا ز مجتمعها مشکل جارو کردن و نظافت آپارتمان وجود دارد و افراد همکاری لازم را در این زمینه به عمل نمی آورند. حتی گاهی اوقات در آبیاری درختان نیز با یکدیگر مشکل دارند و هر کس این مسئولیت را به عهده دیگری می اندازد .البته مشکلات آپارتمان بسیاربیشتر از این است .و لیکن فرهنگ همسایه ها ،محل آپارتمان و حتی نوع معماری ساختمان تا حدود زیادی در حل این مشکلات مؤثرند .
علل افت فرهنگ آپارتمان نشینی
همان گونه که قبلا ذکر شد فرهنگ حاکم بر اندیشه ما فرهنگی اسلامی است و اسلام در تمام زمینه ها وخصوصا برخورد به همسایه راهکارهای مناسبی ارائه داده است .اما اینکه چرا ما به این راهکارها عمل نمی کنیم دلائل مختلفی دارد. شاید مهمترین عامل عدم رعایت حقوق دیگران، بی اطلاعی از عواقب رعایت نکردن حقوق و حتی نا آگاهی نسبت به حقوق همسایه باشد .و شاید رعایت این حقوق در جامعه از ضمانت کافی برخوردار نیست. لذا افرادی با وجود اطلاع از حقوق همسایگان نفع آنی را ترجیح داده وحقوق افراد را زیر پا میگذارند. البته علل و عوامل زیاد است اما ما در اینجا به برجسته ترین آنها اشاره کردیم. اما راهکارهایی در این زمینه به ذهن می رسد که میتواند در نهادینه کردن فرهنگ صحیح آپارتمان نشینی مؤثر باشد .
عوامل ارتقاءفرهنگ آپارتمان نشینی
این عوامل از مجموعه ای از کارهای فرهنگی وحتی قانونی تشکیل شده که به ذکر آن میپردازیم .شاید بهترین اقدام دراین زمینه آگاه کردن افراد به حقوقی باشد که درشرع و قانون ذکر شده و با اجرای آن حقوق همسایگان از آزار یکدیگر در امان خواهند بود .
شیوه خاص ساختمان سازیها گاهی کاملا اشتباه می باشد و بجای اینکه به آسایش افراد توجه شود به زیبایی آن پرداخته اند. از جمله قراردادن درهای رفت وآمد دو خانواده در کنج دیوار بطوری که اگر هر دو همزمان از خانه خارج شوند به یکدیگر برخورد خواهند کرد .
اگر ساختمانها طوری ساخته شوند که تأسیسات مربوط به آب وبرق همسایگان با کنتور جداگانه ای نصب شود علاوه براینکه جلو اختلافات زیادی را میگیرد بلکه عده ای با مصرف زیاده ازحق، خرج زائدی را بر مخارج سایر خانواده ها تحمیل نمی کنند .
برای نظافت آپارتمان میتوان نوبت گذاشت تا در پاکیزگی محیط اخلالی ایجاد نشده و همه افراد نیز دراین زمینه همکاری داشته باشند.
یکی از کارهای مؤثر و مفید در این زمینه تعیین مدیر ساختمان و تشکیل جلسات متعدد با حضور اعضای ساختمان است. مدیر میتواند فعالیت اعضاء را کنترل کرده و به آن انتظام بخشد. از طرفی با متخلفین برخورد کند .
جلسات منظم ماهانه ویا هفتگی با حضور تمام همسایگان میتواند آنها را با مشکلات ساختمان آشنا ساخته و وادار به چاره جویی در جهت حل آن نماید . مدیر ساختمان میتواند فردی مطمئن خارج از افراد ساختمان باشد که ماهیانه مبلغی از طرف همسایگان به او پرداخت میشود و او در عوض هماهنگی امور ساختمان را به عهده میگیرد .حتی این مراقبت میتواند 24ساعته وبه نوبت بافرد دیگری صورت گیرد تا در ضمن ورود و خروج افراد نیز کنترل شود .
یکی از راهکارهای مؤثر برای وادار کردن افراد به رعایت حقوق همسایگان برخورد قانونی با فرد متخلف میباشد .که البته در مرحله اول با تذکر و امر به معروف ودر مراحل بالاتر با اطلاع دادن به پلیس میتوان به مشکل پایان داد .در هر حال بهترین کار آگاه کردن افراد و تبلیغات دراین زمینه است که میتواند توسط آموزش و پرورش و مربیان و روحانیون و خصوصا صدا وسیما و...صورت گیرد آموزشهای عمومی در درازمدت همیشه اثر مطلوبی بجا گذاشته اند .
نزدیک به سه دهه است که آپارتمان نشینی با همه محاسن و معایبی که دارد در کشور ما متداول گردیده است. ازدیاد جمعیت، کمبود زمین برای احداث خانه‌های تک واحدی، امنیت بیشتر در مجتمع‌های مسکونی، توان مالی شهروندان و بسیاری دلایل دیگر از عواملی به شمار میروند که بر توسعه آپارتمان نشینی تاثیر مستقیم میگذارند. سکونت در مجتمع‌های مسکونی و زندگی تنگاتنگ با دیگر شهروندان و بسیاری دلایل دیگر از عواملی به شمار میروند که بر توسعه آپارتمان نشینی تاثیر مستقیم میگذارند. سکونت در مجتمع‌های مسکونی و زندگی تنگاتنگ با دیگر شهروندان به هر یک از این دلایل، ادبیات و فرهنگ خاصی می‌طلبد که عدم آشنایی و رعایت آنها موجب بروز کدورتها و اختلاف‌های فراوان بین ساکنین می‌گردد. البته یکی از علت‌های بروز این اختلاف‌ها، ناآشنایی برخی از ساکنین با حقوق و تکالیفشان است. لذا در این مختصر تلاش می‌گردد که عمده ترین مقررات مربوط به آپارتمان نشینی توضیح داده شوند. با این امید که در سایه افزایش دانش حقوقی شهروندان، زمینه همزیستی مسالمت امیز هر چه بیشتر بین آنها فراهم گردد.مالکیت در آپارتمانها شامل دو قسمت است : 1- مالکیت اختصاصی درصورتی که تعداد مالکین آپارتمانها از سه نفر بیشتر باشد مجمع عمومی مالکین تشکیل میشود و در اولیه جلسه مدیر یا هیئت مدیره را انتخاب میکند.
تعریف آپارتمان:در قانون از آپارتمان تعریفی به عمل نیامده است ولی در اصطلاح میتوان گفت: آپارتمان عبارتست از یک واحد مستقل در ساختمان چند طبقه که از آن برای سکونت یا جهت کسب و پیشه استفاده میشود.مالکیت در آپارتمانها شامل دو قسمت است:
1. مالکیت اختصاصی
2. مالکیت مشترک
قسمت اختصاصی: به بخشی از ملک گفته میشود که فقط صاحب آپارتمان حق استفاده از آن را دارد مثل بالکن.قسمت مشترک : قسمت‌هایی از ساختمان است که کلیه مالکین حق استفاده از آن را دارند که شامل این مکانها میباشد: زمین زیر بنا (خواه متصل به بنا باشد یا بنا به وسیله پایه روی آن قرار گرفته باشد). تاسیسات قسمت‌های مشترک از قبیل چاه آب، پمپ، منبع آب، مرکز حرارت و تهویه، رختشویخانه، تابلوهای برق، کنترها، تلفن مرکزی، انبار عمومی ساختمان، اتاق سرایدار در هر قسمت بنا که واقع شده باشد، آسانسور، چاه‌های فاضلاب، لوله‌ها از هر قبیل مانند لوله‌های فاضلاب، برق و تلفن، گذرگاه‌های شوت زباله، اسکلت ساختمان، تاسیسات مربوط به راه پله وسایل تامین کننده روشنایی تلفن، زنگ اخبار، شیرهای آتش نشانی، پشت بام و تاسیساتی که در پشت بام برای استفاده عمومی احداث گردیده است، نمای خارجی ساختمان، محوطه ساختمان، باغ‌ها و پارکها که جنبه استفاده عمومی دارند و در سند اختصاصی قید نگردیده‌اند. پله‌های ورود به پشت بام و پله‌های ایمنی، درها و پنجره‌ها، راهروها و پاگردها که در قسمت‌های غیر اختصاصی باشند. دیوارهای حد فاصل بین قسمت‌های اختصاصی چنانچه جزو اسکلت ساختمان نباشند، بین آن قسمت‌ها مشترک هستند.
اداره امور ساختمان:در صورتی که تعداد مالکین آپارتمانها از سه نفر بیشتر باشد مجمع عمومی مالکین تشکیل میشود و در اولین جلسه مدیر یا هیئت مدیره را انتخاب میکند. مدیر میتواند از اعضای ساختمان باشد یا از خارج انتخاب شود. برای رسمیت مجمع عمومی، حضور بیش از نصف مالکین آپارتمانها ضروری است و در صورت عدم حصول اکثریت، درجلسه سوم با رای اکثریت حاضر در جلسه تصمیمات به تصویب میرسد و آرای اتخاذ شده توسط حاضرین در جلسه، توسط مدیر به ساکنین غایب اطلاع داده میشود.
اختیارات و وظایف مدیران:
مدیر آپارتمان مسوول حفظ و اداره ساختمان است و در واقع تصمیم‌های مجمع عمومی را به اجرا در می‌آورد. مدیر برای مدت دو سال انتخاب میشود. البته ممکن است مجمع برای سالهای بعد هم او را انتخاب کند.
مجمع عمومی علاوه بر انتخاب هیئت مدیره یک خزانه دار نیز انتخاب میکند که نسبت به تنظیم هزینه و درآمد و گزارش به مجمع اقدام نماید.
هیئت مدیره موظف است تمام ساختمان را در مقابل آتش سوزی بیمه کند و هزینه بیمه را بین شرکا تقسیم نماید. در صورت عدم بیمه و وقوع آتش سوزی هیئت مدیره مسئول جبران خسارت‌ها است.
چنانچه تعداد واحدها بیش از 10 آپارتمان باشد انتخاب یک دربان برای مجموعه ضروری است.
هزینه آپارتمانها:
مالکین آپارتمانها موظفند هزینه‌های مشترک و مستمری را که برای قسمت‌های مشترک ساختمان ضروری است مانند آب، برق، گازوییل، گاز و غیره پرداخت نمایند. هزینه‌های قابل پرداخت یا بستگی به مساحت ارتباطی ندارند مانند هزینه تاسیسات، سرایدار، دربان، دستمزد هیئت مدیره و غیره.
پرداخت هزینه آپارتمان توسط مالک یا مستاجر آن، بستگی به قرار داد تنظیم شده بین آنها دارد. چنانچه مالک طبق قرار داد از پرداخت هزینه خودداری نماید، مستاجر میتواند آن را از اجاره بها کسر کند. چنانچه مستاجر از پرداخت هزینه خودداری نماید، هیئت مدیره حق دارد برای دریافت آن به مالک مراجعه کند.
هیئت مدیره میتواند برای تامین هزینه مبلغی را از صاحبان آپارتمانها بعنوان تنخواه گردان اخذ نماید.
مدیر آپارتمان مسئول حفظ و اداره ساختمان است و در واقع تصمیم‌های مجمع عمومی را به اجرا درمی‌آورد.
چنانچه سه نفر از کارشناسان رسمی دادگستری فرسودگی کامل بنا و بیم خطر جانی و مالی ناشی از آن را گواهی نمایند ساختمان قابل تجدید بنا خواهد بود.
وظایف دفاتر اسناد رسمی:
دفاتر اسناد رسمی موظفند هنگام تنظیم هر نوع سند انتقال، اجاره، رهن، صلحع هبه و ... گواهی تسویه حساب هزینه‌های مشترک را که به تأیید هیئت مدیره یا مدیر ساختمان رسیده باشد، از مالک دریافت نمایند.
تعمیرات آپارتمانها:
چنانچه سه نفر از کارشناس‌های رسمی دادگستری فرسودگی کامل بنا و بیم خطر جانی و مالی ناشی از آن را گواهی نمایند ساختمان قابل تجدید بنا خواهد بود.
چنانچه اقلیتی از صاحبان واحدها نسبت به جدید بنا رضایت ندهند، مالکین موافق تجدید بنا می‌بایست با اخذ مجوز از دادگاه خانه مناسبی برای آنها اجاره کنند تا به مکان جدید منتقل شوند. در صورتی که مخالفین از انتقال به خانه اجاره‌ای خودداری کردند. هیئت مدیره یا مدیر به دادگستری یا مجتمع قضایی مراجعه میکند و با اخذ دستور تخلیه آن واحدها، نسبت به این کار اقدام می‌نماید.
چند توصیه مهم:
ساکن قسمت‌های اختصاصی مجتمعها موظفند در جهت رعایت حسن همجواری، بعضی بایدها و نبایدها را مورد توجه قرار دهند و به آنها عمل نمایند. هر چند این موارد در قانون پیش بینی نشده است ولی رعایت آنها توسط آپارتمان نشین‌ها موجب می‌گردد که از بروز اختلاف‌ها و تنش‌های گوناگون جلوگیری شود. بنابراین برای آگاهی بیشتر شهرواندان موارد زیر توصیه می‌گردد:
1. ایجاد سر و صدای غیر متعارف از ساعت یک تا چهار بعدازظهر و نه شب تا نه صبح روز بعد ممنوع میباشد. صدای رادیو، تلویزیون و دیگر وسایل پخش موسیقی نیز در ساعت فوق می‌باید فقط در داخل آپارتمان محل استقرار آنها قابل شنیدن باشد.
2. هرگونه کاری به خصوص کارهای ساختمانی که ایجاد صدای ناهنجار می‌نماید، باید با هماهنگی مدیریت ساختمان فقط در ساعت 8و30 دقیقه تا 13و30 دقیقه و همچنین 15 و 30 دقیقه تا 18 و 30 دقیقه روزهای غیر تعطیل انجام پذیرد.
3. پارکت‌های چوبی و کف پوش‌های پلاستیکی را فقط میتوان پولیش نمود و نباید آنها را با سنگ یا سرامیک و دیگرش پوشش‌هایی که صدا را تشدید می‌نمایند، تعویض کرد.
4. در مواردی که کف آپارتمان سنگ،سرامیک یا چوب باشد و راه رفتن و کشیدن اجسام بر روی آنها در طبقه پایین صداهای ناهنجار ایجاد کند، توصیه میشود حداقل 75 درصد کف با قالی یا موکت پوشانده شود.
5. کف سایی سنگ قسمت‌های اختصاصی باید با اجازه کتبی مالک و مدیریت ساختمان صورت گیرد و هنگامی انجام شود که امکان بازدید ازطبقه زیرین وجود داشته باشد. کلیه مواد حاصله از کف سایی می‌باید به سرعت جمع شود و در محل مناسبی در خارج از ساختمان دفع گردد. مدیران ساختمان باید توجه نمایند که ریختن مواد اسیدی حاصل از کف سایی به داخل فاضلاب ساختمان موجب گرفتگی و فرسایش لوله‌های فاضلاب میشود همچنین نفوذ این مواد به سطح زیرین سنگ باعث خوردگی لوله‌های مستقر در کف و ترکیدگی، بخصوص در محل اتصالات میشود. بنابراین توصیه میشود هنگام کف سایی و پس از اتمام آن سقف طبقه پایین بازرسی شود.
6. تا حد امکان می‌باید ساکنین محترم را از کف سایی منصرف نمود و تمیز کاری با روش های دیگر را به آنها توصیه نمود. ضمن اینکه به آنها یادآوری شود که در این مورد جبران زیان‌های احتمالی به طبقه زیرین بر عهده مالک طبقه بالاست.
هر گونه تغییر در نما، سر در یا بالکن‌های اختصاصی ممنوع است مگر با توافق اکثریت مالکین.
ساکنین هر واحد مسئول جبران خسارت وارد شده در اثر گرفتگی لوله‌های فاضلاب، سر رفتن آب وان یا سینک میباشد.
7. هر گونه تغییر در نما، سر در یا بالکن‌های اختصاصی ممنوع است مگر با توافق اکثریت مالکین.
8. تعمیرات و تغییرات داخلی و خارجی که موجب صدمه به اسکلت ساختمان میشود به هیچ وجه مجاز نمیباشد.
9. سایر تعمیرات و تغییرات داخلی آپارتمانها و بخش‌های اختصاصی مانند انبار می‌باید با اجازه کتبی مالک و تایید مدیریت ساختمان در حد معقول انجام شود.
10. ساکنین هر واحد مسئول جبران خسارت وارد شده در اثر گرفتگی لوله‌های فاضلاب، سر رفتن آب وان یا سینک میباشد.
11. سایبان، نرده حفاظ، بند (برای آویزان نمودن لباس) که از بیرون ساختمان قابل رویت باشند، کولر و وسایل دیگری نباید در بالکن‌ها نصب یا آویزان گردند مگر با اجازه کتبی مدیریت و بر حسب ضرورت.
12. نصب هر گونه آنتن قابل رویت بر روی نما یا در بالکن ساختمان بدون اجازه مدیریت ساختمان قدغن میباشد.
13. هیچ گونه وسایل شخصی نباید بیرون از پنجره در پاگردهای عمومی، پاسیو، جلوی درب ورودی آپارتمان، در محوطه و پارکینگ قرار داده شود. به خصوص ساکنین طبقه همکف که معمولا فقط راه به پاسیو دارند.
14. از گذاشتن مواد آتش زا، ماشین لباسشویی و دیگر تجهیزات، قفس پرنده و هر گونه جسم خطرناک که باعث ایجاد، سر و صدا است خودداری شود اگر چه این بخش تنها از طریق آپارتمان همکف قابل دسترسی باشد. حفظ و نگهداری ان به عهده مالک قسمت‌های اختصاصی آن واحد میباشد ولی استفاده از آن نباید موجب سلب آسایش دیگران گردد.
15. چنانچه خرد کن زباله در سینک آشپزخانه تعبیه نشده است، از نصب آن در سینک خودداری گردد. از پرتاب آشغال به بیرون از آشپزخانه باید پرهیز نمود. زباله می‌بایست به طور صحیح در داخل شوت زباله قرار گیرد یا در ساعت جمع آوری زباله در محل مقرر بیرون از ساختمان گذاشته شود.
16. نگهداری سگ، کبوتر، قناری، خرگوش و بطور کلی حیوانات در قسمت‌های مشترک مانند پاسیو، هال، بالکن، تراس و محوطه ممنوع است اگر چه استفاده از آن مختص یک یا چند واحد باشد. مدیران ساختمان نباید در این مورد چشم پوشی نمایند زیرا ممکن است علاوه بر نارضایتی سایر ساکنین، آن حیوان عامل بیرونی نیز باشد.
17. هیچ گونه صدای ناهنجاری مثل صدای کشیدن صندلی بر روی کف‌های سنگی، صدای توپ بازی و دویدن بچه‌ها و صداهای تحریک آمیز نباید در طول شبانه روز ایجاد گردد. صدای مته کاری و کوبیدن میخ به دیوار جهت نصب وسایل تزیینی می‌باید در ساعت مناسب روزهای غیر تعطیل انجام شود.
18. از مصرف آب خارج از حد معمول می‌باید خودداری شود. در غیر این صورت نصب کنتور بر روی ورودی آب آپارتمان توصیه میشود
19. استفاده همزمان از اتو، ماشین لباسشویی، جوجه سرخ کن برقی و دیگر وسایل الکتریکی با مصرف بالا موجب داغ شدن سیم‌ها گردیده خطر آتش سوزی را افزایش میدهد. بنابراین استفاده این وسایل به طور همزمان باید خودداری گردد. مدیران ساختمان می‌باید کنترل فیوزهای داخلی آپارتمانها و وضعیت تابلوهای برق داخل واحدها را حداقل یک بار در سال مورد بازدید قرار دهند. بارها مشاهده گردیده که فیوزهای داخلی دستکاری شده‌اند. در نتیجه هنگام افزایش بار الکتریکی جریان برق قطع نمیشود و آتش سوزی، جان و مال کلیه ساکنین را در معرض خطر قرار میدهد.
20. مسدود نمودن راه دیگر ساکنان ممنوع است. همچنین نمی‌توان مانع استفاده از قسمت‌های مشترک توسط سایر ساکنین شد مگر آنکه رفت و آمد یا استفاده از آن قسمت مستلزم عبور از ملک اختصاصی باشد.
21. هیچ گونه وسایل شخصی نباید بیرون از پنجره در پاگردهای عمومی، پاسیو، جلوی درب ورودی آپارتمان، در محوطه پارکینگ قرار داده شود.
22. نگهداری سگ، کبوتر، قناری، خرگوش و بطور کلی حیوانات در قسمت‌های مشترک مانند پاسیو، هال، بالکن، تراس و محوطه ممنوع است.
23. مواد آتش زا نباید در داخل آپارتمان نگهداری شوند بلکه با اجازه و اطلاع مدیریت می‌باید در انبار قرار گیرند.
24. انبار آپارتمان مختص وسایل شخصی ساکنین است. استفاده تجاری و اجاره آن به دیگران ممنوع میباشد مگر با اجازه ساکنین مجتمع و با اطلاع مدیریت.
25. هر گونه دستکاری تجهیزات مشترک بدون اطلاع مدیریت ساختمان ممنوع میباشد.
26. در مجتمع‌های فاقد نگهبان باز و بسته کردن درب ورودی محوطه یا ساختمان توسط آیفون می‌باید به وسیله افراد بالغ، پس ازشناسایی انجام پذیرد. گاهی دیده میشود بچه‌ها دکمه آیفون را حتی پس از ورود، دوباره فشار میدهند و در نتیجه درب باز می‌ماند.
27. بازی کردن بچه‌ها در قسمت‌های مشترک در صورت تایید هیئت مدیره فقط در ساعت‌های تعیین شده و در محل‌های مقرر مجاز میباشد.
28. مسئول حرکات و رفتار فرزندان اولیای آنها می‌باشند و در قبال هر گونه عمل خلاف، آنها باید جوابگو باشند.
29. مراسم آیینی، جشن و سوگواری می‌بایست با اجازه مدیریت و پس از اطلاع به همسایه‌ها در سالن اجتماعات مجتمع برگزار شود. در صورت عدم وجود این سالن، در داخل آپارتمان و با حداقل سر و صدا انجام گیرد. از نصب بلندگو و چادر خودداری گردد.بهتر است مراسم از ساعت 15 تا حداکثر 22 انجام پذیرد.
30. هر گونه پخت و پز در قسمت‌های مشترک ممنوع میباشد و در داخل بخش‌های اختصاصی فقط در حد معقول مجاز است.
31. سرو صدای میهمانی در حد معمول (به طوری که موجب آزاد دیگر ساکنین نشود) حداکثر تا ساعت 24 مجاز میباشد. در ایام هفته حداکثر تا ساعت 23 و در شبهای تعطیل و آخر هفته مراسم بدرقه و خداحافظی می‌باید در داخل آپارتمان – نه در راه پله یا هال عمومی – انجام شود. از میهمان‌ها نیز درخواست گردد در حین عبور ازراه پله و محل‌های مشترک رعایت ارامش دیگران را نموده و از دویدن بچه‌ها و ایجاد سر و صدا ممانعت به عمل آورند.
32. استفاده از وسایل گازی و نفتی برای افراد جوان‌تر از 12 سال، مسن تر از 70 سال و معلولین جسمی و ذهنی که به صورت انفرادی زندگی میکنند یا در اکثر ساعات شبانه روز تنها هستند، ممنوع میباشد. تعبیه کپسول‌های اطفال حریق ضروری است. ضمن آنکه می‌باید نحوه استفاده از آنها به ساکنان آموزش داده شود.
33. بازی کردن بچه‌ها در قسمت‌های مشترک در صورت تایید هیئت مدیره فقط در ساعت‌های تعیین شده و در محل‌های مقرر مجاز میباشد.
هر گونه پخت و پز در قسمت‌های مشترک ممنوع میباشد و در داخل بخش‌های اختصاصی فقط در حد معقول مجاز است.
34. ساکنین می‌باید از کثیف کردن فضای عمومی خودداری نموده و در حفظ تمیزی آن کوشا باشند.
35. اتومبیل، موتور سیکلت یا دوچرخه ساکنین می‌باید فقط در محل‌های از پیش تعیین شده پارک گردند. ورود هر گونه وسیله نقلیه مهمان، شستشو، تعمیر و تعویض روغن وسایط نقلیه در داخل مجتمع ممنوع است.
36. در مجتمع‌های فاقد نگهبان درهای ورودی به مجتمع می‌باید پس از ورود یا خروج از ساعت 22 به بعد قفل گردند. کلید ورودی به مجتمع پارکینگ و تراس نباید به غیر از ساکنین مجتمع داده شود.
37. رعایت شئون اسلامی در بخش‌های مشترک الزامی است و حضور آقایان با پیژامه و زیر پیراهن در خارج از بخش اختصاصی ممنوع میباشد.
در سالهای گذشته، مردم جامعه ما در خانه های مستقل حیاط دار زندگی می کردند و لذا به راحتی می توانستند آن گونه که می خواهند زندگی کنند. آنها قادر بودند با صدای بلند صحبت کنند،در هر زمان از شبانه روز رفت و آمد داشته باشند و بچه ها آزاد بودند در این خانه ها با صدای بلند فریاد بزنند و بازی کنند و سروصدای تلویزیون و رادیو و ضبط خویش راتا آن حد که تمایل دارند بلند کنند. اما با گذر زمان جمع زیادی از مردم در آپارتمان ها ساکن شده اند و متاسفانه بدون اینکه از آموزش های لازم برای زندگی آپارتمان نشینی برخوردار شوند و رفتارهای خود را برای چنین زندگی جمعی تغییر دهند، مجبور شده اند که در کنار یکدیگر در چنین محیط های جمعی زندگی کنند. و همین امر سبب گردیده است که بعضی از آپارتمان ها به محیطی نامناسب برای زندگی تبدیل شوند. امروزه محیط بعضی از آپارتمان ها به مکان های آزار دهنده ای تبدیل شده اند که تاثیات نامطلوبی بر سلامتی جسم وروان ساکنین آنها می گذارد.
لذا بداخلاقی در بین ساکنین در حال افزایش است که این سبب می شود سلامت جسمی و روانی افراد به خطر افتد و جالب است بدانیم بسیاری از رفتارها ناخواسته و بدون غرض انجام می شود، اما در اثر جهل پدید می آید و تاثیرات خود را می گذارد.برای مثال در یک آپارتمان شانزده واحدی که بطور متوسط در هر واحد آن چهار نفر زندگی می کنند و هر نفر از آنها در طول روز به طور متوسط شش بار از درب ورودی به دلایل مختلف ( به هنگام مراجعه به محل کار، مدرسه، خرید، بازی،گفتگو، بدرقه میهمانان و دیگر علل ) به آپارتمان وارد یا خارج می شوند و درب ورودی را آهسته نمی بندند باعث می شود ساکنین طبقات اول بطور متوسط 384 بار در روز و یا 2688 بار در طول هفته و یا 11520 بار در طول ماه و یا 140544 بار در طول سال صدای شدید بسته شدن در را بشنوند و این صدا سبب آزار و اذیت افراد می شود و ناخواسته سبب ناسزا گویی می شود و تنها کسانی به این موضوع پی می برند که در طبقات اول ساکن بوده باشند و این جدای از صدای کوبیده شدن درب های واحدها،سروصدای شدید رادیو تلویزیون و ضبط صوت ها، صدای بازی کودکان،آژیر دزدگیر اتوموبیل ها، سروصدای میهمانان و بسیاری صداهای دیگر می باشد لذا این مقاله به اهمیت خوش اخلاقی در بین ساکنین آپارتمانها می پردازد. هنگامی که یک فرد عصبی و ناراحت می شود، هورمونهایی در بدن وی ترشح می شود که به مرور در رگها رسوب یافته و زمینه ساز تنگ شدن عروق بدن می شود که این خود بدن را مساعد ناراحتی های قلبی، سکته و حتی افزایش فراموشی ذهن می کند.همچنین بداخلاقی و عصبانیت باعث کاهش قدرت سیستم دفاعی بدن در برابر بیماریها می شود. طبق تحقیقات انجام شده در آمریکا افرادی که ارتباط خوبی با دیگران برقرار می کنند،در برابر بیماریهایی نظیر سرماخوردگی مقاوم تر هستند.ازطرفی دولت ژاپن با حمایت از یک پروژه تحقیقاتی در حال بررسی نقش خنده در درمان بیماریهاست و امیدوارند با به نتیجه رسیدن این تحقیقات بتوان با کمک خنده و شادابی افراد، بعضی از بیماریها را در افراد درمان کرد.لذا ضروری است، کسانی که در آپارتمان ها زندگی می کنند، تلاش نمایند با رعایت حقوق دیگران و انجام رفتارهای درست از رسوب مواد سمی در رگهای یکدیگر جلوگیری نمایند و بخاطر داشته باشیم هنگامی که انسانها سلامتی خود را از دست بدهند، بازگشت به سلامتی و تندرستی دیگر به راحتی به دست نمی آید. بدون شک تخریب کردن سلامتی دیگران راحت است، اما پاک کردن این تاثیرات نامطلوب، کاری سخت و در مواردی غیرممکن است. هنگامی که ما سبب ناراحتی و آزار دیگران می شویم و کینه و ناراحتی دیگران را به دل گرفته و بدون گفتگوی سازنده و گذشت، روابط صمیمانه خود را با دیگران قطع می کنیم، متاسفانه همان سموم خطرناکی که در درون رگها رسوب می کند، بدن ما را آلوده ساخته و سلامتی ما را به مرور به خطر می اندازد.لذا می بایستی تلاش نماییم تا حد ممکن با شاد کردن دیگران و رعایت خوش اخلاقی، علاوه بر حفظ سلامتی دیگران، سلامتی خودمان را نیز حفظ کنیم و این گفته پیامبر اسلام را به خاطر بسپاریم که محبوبترین بنده در نزد خدا،کسی است که خانواده ای را شاد کند.
برقراری ارتباط صحیح در زندگی آپارتمان نشینی
بسیاری از مردم جامعه ما زمان زیادی از وقت زندگی خود را در آپارتمان ها بسر می برند و متاسفانه به علت ناتوانی در برقراری ارتباط درست و صادقانه، به مرور ساکنین این آپارتمان ها دچار اختلاف با یکدیگر شده و کم کم چنین محیط هایی را تبدیل به مکانهایی اضطراب آور و ناراحت کننده می کنند. ناتوانی در برقراری ارتباط درست،در گذر زمان باعث می شود، مردم به سوی رفتارهای ریاکارانه به همراه دروغ و نیرنگ پناه ببرند. یادگیری در خصوص نحوه برقراری ارتباط درست در یک زندگی جمعی از اهمیت بسیار فراوانی برخوردارست. آیا ما در برقراری ارتباط با دیگران، به آنها می آموزیم که ریاکارانه با ما برخورد کنند و یا اینکه به آنها یاد می دهیم که صادقانه برخورد کنند؟ گاهی اوقات در محیط های مسکونی جمعی، افراد رفتارهای نادرست زیادی را انجام می دهند، نظیر سرو صدای فراوان، رعایت نکردن بهداشت و پاکیزگی، بی انضباطی و شلختگی، عدم امانت داری و.....، اگر شما رفتار نادرستی را انجام داده اید که یکی از همسایگان آن را به شما تذکر داده و شما ناراحت شده اید، بخاطر داشته باشید که شما به دیگران می آموزید که در آینده باید با ریاکاری،دروغ و عدم صداقت با شما رفتار نمایند. دانشمندان می گویند انسانهایی که رفتار نادرستی را انجام می دهند و با شنیدن تذکرات جهت اصلاح رفتار، دچار خشم و ناراحتی می شوند، به مرور باعث می شود بعضی از انسانها با چنین افرادی با ریاکاری،دروغ و حیله برخورد نمایند زیرا نگرانند که اگر با صداقت و درستی با انها رفتار نمایند و حقایق را بر زبان بیاورند مورد خشم واقع شده و دچار مشکلات فراوان شوند. به همین خاطر در محیط های جمعی که افراد از تذکر دادن به یکدیگر جهت رعایت حقوق یکدیگر ناراحت می شوند به مرور، اگر چه در ظاهر مردم با یکدیگر خوب هستند، اما دائم در حال مسخره کردن و غیبت کردن بوده و پشت سریکدیگر بد می گویند و به مرور زمان بر میزان رفتارهای غلط افراد افزوده می شود. در چنین شرایطی گویی افراد، گردن بند بسیار زشتی را به گردن خود آویخته اند و گمان می کنند زیباست و متاسفانه بعضی از مردم نیز با دروغ و ریاکاری به گونه ای خود را نشان می دهند که این گردن بند زیباست تا سبب ناراحتی فرد نشوند در حالی که هنگامی که این فرد از دیگران دور می شود، همه با خنده و استهزاء گردن بند او را مسخره می کنند و در نهایت این گونه رفتارها بر روی کودکان ما تاثیرات سوء بر جای گذاشته و از آنان شخصیت های دو رویی را پدید می آورد. ما می بایستی یکی از این دوروش را برای برقراری ارتباط با دیگران انتخاب کنیم:
آپارتمان نشینی و مسوولیت پذیری
امروزه در کشور ایران، روز به روز به تعداد کسانی که آپارتمان نشین می شوند، اضافه می شود و متاسفانه آموزش های لازم جهت زندگی جمعی به مردم ارائه نمی شود.
لذا بسیاری از موارد شاهد وقوع مشکلات فراوان در مجتمع های مسکونی هستیم که یکی از مهمترین آنها بی تفاوتی افراد در مشارکت نمودن و پذیرش مسوولیت در زندگی جمعی در آپارتمان هاست که مهمترین عوارض ناشی از آن به شرح زیر می باشد: 1- بی تفاوتی افراد نسبت به سرنوشت یکدیگر سبب عواقب ناخواسته ای می شود که می توان خبرهای مختلفی را که در روزنامه ها انتشار می یابد مطالعه کرده و به آنها پی برد، نظیر وقوع فوت افراد در آپارتمان ها و گذشت چندین روز و بی اطلاعی ساکنین، وقوع انفجار و آتش سوزی، نشت آب و تخریب منازل، وقوع ناراحتی و بیماریهای حاد نظیر سکته و.... که نیازمند کمک فوری اطرافیان است که به علت بی تفاوتی در کمک رسانی،فرد مصدوم جان سپرده است، برخورد و نزاع میان افراد که سبب سلب آسایش همگان می شود و از طرفی درهم ریختگی و ایجاد یک محیط نازیبا و آزار دهنده.
2- بی تفاوتی افراد در محیط های زندگی جمعی سبب می شود که به مرور قوانین و مقررات و نظم و انضباط در آپارتمان از میان رفته و لذا بهترین محیط برای زندگی آن دسته از افرادی می شود که به دنبال محیط های در هم ریخته هستند نظیر معتادان، سارقان و افراد دارای مشکلات اخلاقی، زیرا این افراد با خیال راحت و بدون مزاحمت می توانند در این مکانها زندگی کنند و شرایط را برای دیگر خانواده ها، عذاب آور و نا ایمن نمایند و بر عکس در مجتمع عای مسکونی که قوانین و نظم و انضباط و نظارت جمعی شدید حاکم است این گونه افراد به هیچ وجه ساکن نشده و از این مکان ها به شدت دوری می جویند چون می دانند در آینده با مشکلات مهم روبه رو می شوند.
3- آپارتمان هایی که فاقد مقررات و قوانین بوده و ظاهری نازیبا دارند سبب می شود که افراد با فرهنگ و منضبط با اولین نگاه از ساکن شدن در این گونه آپارتمان ها خود داری نموده و لذا چنین مکان هایی مستعد آن دسته از افرادی می شود که زیر بار هیچ گونه نظم و انضباطی نمی روند که در نهایت چنین آپارتمان هایی تبدیل به مکان های بسیار آزار دهنده ای برای زندگی می شوند.
4- وقتی مهمانان به یک مجتمع مسکونی مراجعه می کنند که بسیار تمیز و منظم بوده و دارای قوانین و مقررات مکتوب می باشد، تحت تاثیر قرار گرفته و سعی می کنند که خود را با شرایط آنجا مطابقت دهند و برعکس وقتی در محیط های درهم ریخته و کثیف وارد می شوند علاوه بر نگاه تحقیر آمیز به ساکنین، تقیدی به رعایت نظم و انضباط و مقررات از خود نشان نمی دهند و لذا این موضوع خود به یک مشکل مهم برای ساکنین تبدیل می شود که گهگاه منجر به نزاع و درگیری با مهمانان می شود که در نهایت رابطه ساکنین را بهم ریخته و سبب دشمنی و عداوت و کینه جویی در بین آنان می شود.
5- عدم مشارکت ساکنین آپارتمان ها و فرار از مسوولیت ها اگر چه در کوتاه مدت به سود افراد خواهد بود، زیرا از زیر بار مسوولیت ها فرار می کنند، اما در دراز مدت عواقب ناخواسته ای را در برخواهد داشت، زیرا زمینه ساز نفرت میان افراد شده و افرادی که صادقانه زحمت می کشند، به علت فرصت طلبی عده ای دیگر، مسوولیت ها را رها می کنند و از طرفی به مرور زمان افراد منضبط و منظم از این گونه آپارتمان ها فرار خواهند کرد و تنها عده ای بی مسوولیت در کنار هم زندگی خواهند کرد که در این شرایط صاحبنظران بیان می کنند چنین محیطی به مکانی آزار دهنده و مصیبت بارتبدیل خواهد شد که برای همیشه آرامش از آنجا فرار خواهد کرد.
6- یک نکته مهم که باید بخاطر سپرده شود، تاثیر گذاری محیط های پاکیزه و تمیز و با مقررات بر رشد شخصیتی کودکان و نوجوانان است، در محیط های نازیبا و پرتنش، کودکان و نوجوانان علاوه بر بدبین شدن نسبت به جامعه، یاد می گیرند چگونه از مسوولیت ها فرار کنند و لذا شخصیت آنها به گونه ای تربیت می شود که هیچ گاه در زندگی و محیط های شغلی به موفقیت های قابل توجه دست نمی یابند و در کارهای گروهی شکست می خورند. خلاصه کلام آنکه ما مجبور به مشارکت نمودن در محیط زندگی خویش هستیم، در غیر اینصورت امیدی به خوب زندگی کردن و حاکم شدن امنیت وآرامش نخواهد بود.